Bestel: Piet van Els - Dorp aan de frontlinie
'Dorp aan de frontlinie' is een ooggetuigeverslag van de verwoesting, deportaties en evacuaties die de bewoners van Noord-Limburg tijdens hun bevrijding moesten doorstaan. Het dagboek van Piet van Els (1897-1958) uit Wanssum geeft een indringend en persoonlijk verslag van de bevrijdingsmaanden september 1944 - juni 1945. In Noord-Limburg waren geen juichende menigten, maar werd de gehele bevolking geëvacueerd te midden van een van de zwaarste tankveldslagen die in West-Europa werd geleverd, die bij Overloon. In een vlotte en beeldende schrijfstijl geeft het dagboek een goede indruk van de achtbaanrit waarin de bevolking van Noord-Limburg tijdens de bevrijding terecht kwam.

Ga naar de bestelpagina door op de afbeelding te klikken.

Tevens te koop bij Bol, Bruna, Libris en uw plaatselijke boekhandel.
ISBN: 9 789462 548145 | Aantal pagina’s: 104 | Boektype: Paperback | Boekgrootte: Std. (13,5×21,5cm)
Het dagboek is in april 2014 uitgegeven bij DeLimburger.nl.

Fragment

Zaterdag 18 november 1944
Eindelijk begon door de spleten der wanden enig licht te dagen. De soldaat schoof de wagon open en de één na de ander mocht eventjes uit de wagon. De koude lucht stroomde binnen, het was wel eventjes verfrissend, doch al spoedig hulde men zich weer in een deken. De natte kleren waren enigszins aan de warme lijven opgedroogd. Enige mannen vroegen om water. We bevonden ons op het emplacement te Kaldenkirchen. Af en toe haalde een soldaat een fles drinkwater. Ik zelf had hieraan geen behoefte, enige eetlust had ik evenmin. Teneinde de verstijfde ledematen en de koude voeten enigermate te verwarmen trappelden en stampten allen door de wagon. De soldaten wandelden gewapend langs de trein, nauwlettend toeziende, dat toch niemand zich te ver zou verwijderen.

De novemberzon bescheen het licht beijzelde spoorwegemplacement. In onze nabijheid stond een door bommen geteisterde goederenloods. Een Feldwebel voerde in onze wagon een gesprek met mijn lotgenoten. Hij stelde ons in uitzicht, dat wij nu spoedig in Wuppertal zouden arriveren. Daar zou alle reisellende spoedig vergeten zijn. We zouden daar werkkleding en goede verpleging ontvangen. Onze positie zou dezelfde zijn als die van Duitse arbeiders. Ook gaf hij hoog op van Hitler en diens verdiensten voor de arbeider en voor Europa. Af en toe werd hij door ons onderbroken. Al spoedig was hij overtuigd van het nutteloze van zijn poging, om ons te doen geloven, “dat wij belangrijk konden bijdragen tot Europa’s en ook onze bevrijding”.

Het was nu tegen tien uur in de voormiddag van 18 november ’44. De locomotief begon te puffen en weldra reden we het station Kaldenkirchen voorbij en kwamen in het open veld. Overal langs de spoorbaan ontdekten wij diepe granaattrechters, het was duidelijk, dat deze spoorweg vele bomaanvallen had te verduren. De trein vorderde niet snel. Door de eventjes geopende deur van de wagon zag ik, dat we het station Breyell voorbij reden. We zullen naar schatting 7 à 8 kilometer (precies weet ik dit niet) voorbij dit station Breyell zijn geweest, toen de trein in open veld plotseling remde. Meteen hoorden we reeds het angstwekkende geluid van duikende ‘typhoons’.

Deportatie

Terwijl duidelijk is, dat de Duitsers zich terugtrekken en daarbij de tactiek van de verschroeide aarde toepassen (in Wanssum worden ‘zijn’ bedrijf Landbouwbelang en de kerk tot ontploffing gebracht), beleven Piet van Els en zijn gezin twee hachelijke avonturen: hij wordt door de Duitsers van huis gehaald voor de Arbeitseinsatz. Maar dan wordt de trein waarmee hij op transport is in Duitsland beschoten door de Engelsen. In de consternatie keert hij op eigen houtje terug naar huis.

Evacuatie

Krap een week later dient de bevrijding zich aan. Wanssum komt in de frontlinie te liggen en het hele gezin moet onder granaatvuur vertrekken. Maandenlang leven ze als evacué, om daarna terug te keren in hun volledig geplunderde huis.

Piet van Els beschrijft de gebeurtenissen gedetailleerd en met gevoel, wat dit dagboek tot een ontroerend ooggetuigeverslag maakt van het eind van de oorlog.

Reacties

  • “Ik ken er geen die zo minutieus verslag uitbrengen van een persoonlijke ervaring binnen het oorlogsgebeuren van 40-45.” (H.M.)
  • “Van Els was een literair talent. Ik heb de 104 blz. in een ruk uitgelezen.” (R.F.)
  • “…ben ik nieuwsgierig gaan lezen en niet meer opgehouden tot de laatste bladzijde. (…) De opmerkingen (…) voegen ècht iets toe, net als het geweldige beeldmateriaal.” (A.C.)
  • “Van Els is een man van stand. Een directeur die zich ook door de bezetter niet laat koeioneren. Dat blijkt uit zijn oorlogsdagboek, dat als boek is uitgegeven onder de titel Dorp aan de frontlinie.” (Dagblad De Limburger)
  • “Een indringend en persoonlijk verslag.” (De Maasgouw)
  • “Van Els beschrijft het allemaal, meestal nuchter en zakelijk, soms emotioneel. (…) Dorp aan de Frontlinie bevat meer dan voldoende waardevolle aanvullingen op en nuanceringen van het bestaande beeld om de uitgave te rechtvaardigen”. (Wim Moorman in ‘Info LGOG Kring Ter Horst’)

Recensies

In De Limburger van 23 april 2014 schreef Peter Heesen deze mooie recensie van Dorp aan de Frontlinie: ‘Evacuatie met biefstuk – Dagboek Piet van Els toont hoe directeur van Landbouwbelang de oorlog beleeft’.

  • Download: Evacuatie met biefstuk. Geplaatst met toestemming. © Copyright 2013 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad. Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt uitdrukkelijk voorbehouden.

Andere recensies

  • Recensie in De Trompetter, 16 april 2014:
  • Op 24 april werd ik geïnterviewd door Omroep Venray over het dagboek. Het gesprek kun je hier beluisteren:
  • Ook op de website van Omroep Venray staat een recensie.
  • Recensie in De Maasgouw, tijdschrift van het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (juni 2014):
  • Recensie van Wim Moorman in ‘Info LGOG Kring Ter Horst’, augustus 2014:

Boekbespreking: Dorp aan de frontlinie – Oorlogsdagboek van Piet van Els

Ga naar: Antiquariaat Fasol