Een paar jaar geleden schreef ik al eens een artikeltje over de Weense boekdrukker -naamgenoot, maar geen familie- Carl Fasol (1815-1892). Ik schreef het voor Wikipedia, waar de eerste versie verscheen op 2 januari 2006.

Dit was het artikel:

Carl Fasol (geboren Nagylózs, 16 februari 1815, overleden Mödling 23 januari 1892) was een boekdrukker uit Wenen.

Hij is de uitvinder van de stigmatypie, een manier om afbeeldingen te drukken door punten te drukken op typografische wijze.

Carl Fasol was een van de eerste drukkers die experimenteerde met het drukken met naaldpunten. Hij slaagde erin omvangrijke afbeeldingen te drukken door gebruik te maken van stippen van verschillende groottes, vaak maar vier of vijf stippen op een ‘drukletter’, waardoor hij in feite handmatig halftone afbeeldingen maakte.

Deze stigmatypie laat hij duidelijk zien in zijn boek Album der Buchdruckerkunst (deel 1: 1868-1881 en deel 2: 1884-88).

Een van de mooiste voorbeelden van zijn stigmatypie liet hij zien in een portret en een bloemenafbeelding, waarvoor hij een medaille won bij de Tentoonstelling van Parijs.

Publicaties

–    Album der Buchdruckerkunst (Zusammenstellung und Typen-Satz von C.F.), [Plates only]. Serie I, Wien, 1868-81.
–    Album der Buchdruckerkunst II. Serie. Sammlung von Kunst-Sätzen aus verschiedenen Ländern. 6 Thle, Wien, 1884-88.

Stigmatypie

Carl Fasol ontdekte een geheel eigen wijze om afbeeldingen te drukken, namelijk door punten te drukken op typografische wijze. Het effect dat je krijgt lijkt op een raster zoals je dat later in krantenfoto’s kon zien, maar het wordt in dit geval gemaakt door een zetsel van drukletters waarop punten van verschillende groottes staan. De punten stonden in een matrixpatroon op een drukletter. Hij noemde die techniek ‘stigmatypie’.

Zijn portfolio’s Album der Buchdruckerkunst (deel 1: 1868-1881 en deel 2: 1884-88) waren een staaltje van zijn kunnen.

Deel 2 is in mijn bezit, en de platen zijn werkelijk een lust voor het oog. Uit dit album volgt hieronder een flink aantal ervan.

Post scriptum:

De druktechniek van Carl Fasol werd, afgezien van de prijs die hij ermee won in Parijs, door critici toch niet goed ontvangen. Hun bezwaar was op de eerste plaats dat de stigmatypie-techniek buitengewoon onpraktisch was, zeker in het licht van andere technieken die toentertijd ook opkwamen, waaronder half-tone druktechnieken. Hoe onpraktisch ook, interessant is de stigmatypie zeker: het analyseren van een originele afbeelding en het vertalen van die afbeelding naar een reproductie met een handmatig zetsel van drukletters met puntjes moet een onvoorstelbaar ingewikkeld karwei zijn.

– Many thanks to John McVey for this additional information.
Zie ook zijn Tumblr over Carl Fasol.