Een paar maanden geleden was ik bezig met het ordenen van allerlei paparassen uit mijn familiearchief, en toen stuitte ik op een kopie van het oorlogsdagboek van opa van Els. Het was het begin van het jaar, en zoals het gaat met beginnen van jaren; je bent bevattelijk voor goede voornemens.

Zo kwam het dat ik het plan opvatte om het gehele dagboek uit te typen. Ik wilde het namelijk eens goed lezen, en dat gaat met een handgeschreven tekst toch lastig – hoe verzorgd het handschrift van opa overigens ook was.

Wellicht is voor de jongere generatie onbekend waarover ik het nu heb: daarom is een kleine toelichting wellicht op zijn plaats.

Piet van Els hield van september 1944 tot juni 1945 een dagboek bij waarin hij het laatste oorlogsjaar nauwkeurig en indringend heeft beschreven. Een verhaal over hoe de Duitsers terugtrokken uit Noord-Limburg, maar vooral over twee hachelijke avonturen waarin hij en de rest van de familie terecht kwamen: zijn deportatie naar Duitsland om tewerk gesteld te worden, de beschieting van de trein waarin hij vervoerd werd en zijn ontsnapping. En net een week weer thuis, moest de familie evacueren omdat Wanssum in de frontlinie kwam te liggen.

‘Eindelijk begon door de spleten der wanden enig licht te dagen. De soldaat schoof de wagon open en de één na de ander mocht eventjes uit de wagon. De koude lucht stroomde binnen, het was wel eventjes verfrissend, doch al spoedig hulde men zich weer in een deken. De natte kleren waren enigszins aan de warme lijven opgedroogd. Enige mannen vroegen om water. We bevonden ons op het emplacement te Kaldenkirchen. Af en toe haalde een soldaat een fles drinkwater. Ik zelf had hieraan geen behoefte, enige eetlust had ik evenmin.

Teneinde de verstijfde ledematen en de koude voeten enigermate te verwarmen trappelden en stampten allen door de wagon. De soldaten wandelden gewapend langs de trein, nauwlettend toeziende, dat toch niemand zich te ver zou verwijderen. De novemberzon bescheen het licht beijzelde spoorwegemplacement. In onze nabijheid stond een door bommen geteisterde goederenloods.’

Ja, Opa was een goede schrijver bovendien. Het blijkt een spannend, beeldend geschreven vlot verhaal dat je in één ruk uitleest.

Daarop ontstond een nieuw voornemen: het moest een boekje worden. Ik ben bezig het verhaal aan te vullen met herinneringen de nog overblijvende gezinsleden, fotomateriaal en met andere achtergrondinformatie.

In de loop van dit jaar horen jullie daar meer over.

Verschenen in Familiekrant Van Els, nr. 25, april 2013.

UPDATE:

Het dagboek is inmiddels in druk verschenen en hier te bestellen. Je kunt het ook online lezen.

Ga naar: Dorp aan de frontlinie

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je deze website in stand houden. Steun fasol.nl met een donatie op NL87ASNB8821079104 t.n.v. Antiquariaat Fasol, onder vermelding van ‘Donatie fasol.nl’.