Na de oorlog pakte de familie de draad weer op. In de ‘Korte familiegeschiedenis’ in ‘De familie Van Els; ’n warm nest’ wordt dit mooi beschreven: Piet van Els was een gezien burger. Hij was al vrij jong raadslid en na WOII werd hij wethouder. In 1950 vierde hij zijn zilveren jubileum bij Landbouwbelang, waar hij bedrijfsdirecteur was. In de feestgids vinden we nog verwijzingen naar het oorlogsgeweld, zoals in het lied ‘De silo’ (op de melodie van ‘My Bonnie lies over the ocean’):
Ze leten d’r springen den toren
Ze leten vergoan de fabriek
De loods most ’t ok nog ontgelde
Dur an most toch hiël de zwiek
Refrein:
De moffen, de moffen, dat hebben de moffen gedoan, gedoan, enz.
Hiël Wanssum det waas gans verslage
Ut hart waas tot stilstand gebracht
Wat most m’n toch later beginnen
M’n lefde mit schrik in ut hart
Ook voeren enkele medewerkers een toneelstuk op. Het eindigt aldus:
Wat te Wanssum verricht werd in de meest sombere tijd
Van ellende, onderdrukking, honger en verslagenheid
Hoorde U reeds uit andere monden
Beter als wij het U thans zeggen konden
En zo kwam het moment na het gieren in de luchten
Dat het kraakte en kreunde, heel Landbouwbelang zuchtte
En onder de slagen van dynamiet en geweld
Werd het machtige Landbouwbelang neergeveld
Moeizaam en moeilijk komt daarna ’t zwaar getroffen land
Weer overeind uit deze ons volledig treffende oorlogsbrand
Na vlucht en evacuatie van de allerbesten
Was de bevrijding een droom, de werkelijkheid, de resten
Van vernietiging en vernieleing van kostbare panden
Vol ijver gebouwd door nog meer ijvre handen
Ook nu weer was de wil niet ontspoord
De wereld trilde, maar de boer hij ploegde voort.
Er werd niet getalmd met het ruimen van de resten
Wat was de chaos groot, maar toch zag men ten leste
Alles weer netjes opgeruimd
Wat in een enkele stond door explosie was verpuind.
Piet van Els’ dood, aan een hartaanval tijdens de brand van Landbouwbelang op 13 augustus 1958, was dan ook groot nieuws. Zijn verdiensten werden erkend o.a. door de aanwezigheid van gouverneur Houben bij zijn uitvaart. Dat blijkt ook uit de berichtgeving in kranten en tijdschriften en het raadsbesluit in 1971 tot de ‘Piet van Elsstraat’. In het straatnamenboekje van Wanssum staat het als volgt:
‘Piet van Els (1897-1958) was vele jaren wethouder van de toenmalige gemeente Wanssum en directeur van Landbouwbelang. De loskade in Wanssum was destijds naar Piet van Els genoemd. Omdat deze kade volledig particulier eigendom werd vond de gemeenteraad het passend de nagedachtenis aan deze voortreffelijke burger op deze wijze in ere te houden.’
In 1967 werd het ouderlijk huis verkocht en vertrok Hanna van Els naar het bejaardentehuis Beek en Bos in Heythuysen. Van daaruit volgde zij het wel en wee van haar gezin op de voet. Op 92-jarige leeftijd overleed zij door ouderdom. In de laatste uren lag zij op bed. Allen stonden rondom haar. Ze keek op en zei: “Waarum ziedde gillie allemal hier?” Tilly antwoordde: “Als je direct slaapt, gaan we weer naar huus”. Toen zei ze: “Nou dan allemaal welterusten en wel tuus”. Daarna sliep ze vredig in.
Jan, die ging werken voor Philips, overleed al in 1975 op 50-jarige leeftijd. Nelly overleed in 1985 op 56-jarige leeftijd. Leo werd docent klassieke talen en conrector in Alkmaar en woonde in Egmond en later in Almere. Daar overleed hij in 2003 op 69-jarige leeftijd. Harry werd directeur van de Gezinszorg in Roermond en was daar ook wethouder. Hij overleed in 2009 en werd 83 jaar. Mathieu had een belangrijke functie in de zuivelorganisatie van Nederland en woonde tot zijn overlijden in 2013 in Zoetermeer. Paul was onderwijzer aan de basisschool in Melderslo en woont in Venray. Netta woont in Veldhoven, van waaruit zij de verrichtingen van PSV nog altijd fanatiek volgt. Theo was hoogleraar toegepaste taalkunde en werd rector magnificus van de Nijmeegse universiteit. Hij woont in Nijmegen. Pierre werd automatiseringsdeskundige en woont in Heerlen. Tilly was de steun en toeverlaat van haar man Romé als burgemeester van Horst en woont daar nog altijd.
Gebruikte bronnen
Primaire bronnen
- Els, Piet van: Oorlogsdagboek Wanssum, handschrift, 1945.
- Els, Mathieu van: ‘Bruggenhoofd Wanssum’, in: Familie van Els – Nieuwsbrief 12, april 2005.
- Els, Paul van: ‘Herinneringen aan 60 jaar geleden’, in: Familie van Els – Nieuwsbrief 12, april 2005.
- Els, Theo van: ‘Oorlogsherinneringen’, in: Familie van Els – Nieuwsbrief 25, april 2013.
- Fasol, Carola: ‘De familie Van Els; ’n warm nest’, familiegids, april 1998.
- ‘Feestgids bij gelegenheid van het 25 jarig feest van P.J. van Els als bedrijfsleider van de Coöp. Centr. Vereniging >Landbouwbelang< G.A. Aan- en Verkoopver. Van de L.L.T.B. Bijkantoor Wanssum. 17 April 1924 – 17 April 1949; Viering 27 April 1950. Aangeboden door Bestuur, Directie en Personeel’.
- Gesprekken en correspondentie met Mathieu van Els, Theo van Els, Netta Timmermans-van Els, Pierre van Els, Tilly Fasol-van Els.
Literatuur
- Cammaert, dr. A.P.M.: ‘ Sporen die bleven’, Stichting Deportatie oktober 1944 Noord- en Midden-Limburg, Helden 1996.
- Derix, Jan: ‘Met de boeren bij de tijd’; gedenkschrift ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de Coöperatieve Centrale Vereniging ‘Landbouwbelang’ B.A. 1915-1990’, (1990).
- Els, Jean van, Louis Litjens, Antoon Volleberg, Jan Wijnhoven: ‘Oud Wanssum en Geijsteren op de foto!’, Wanssum 1986.
- Korthals Altes, A. en N.K.C.A. in ’t Veld: ‘Slag in de schaduw; Peel/Maas 1944-45’, Uitgeverij Dagblad voor Noord-Limburg, Venlo 1981.
Artikelen en andere bronnen
- 2nd Battalion Royal Ulster Rifles in WW2: ‘Official history of 2 RUR during World War 2; 29th to 30th November 1944 – Attack on Wanssum’, http://royal-ulster-rifles-ww2.blogspot.nl/2010/11/29th-to-30th-november-1944-attack-on.html, geraadpleegd op 20 februari 2013.
- 2nd Battalion Royal Ulster Rifles in WW2: ‘Official history of 2 RUR during World War 2; 1st December 1944 – Second attack on Wanssum’, http://royal-ulster-rifles-ww2.blogspot.nl/2010/11/1st-december-1944-second-attack-on.html, geraadpleegd op 20 februari 2013.
- Comité Shermantank Overloon: ‘Slag om Overloon’, http://shermantankoverloon.nl/?id=12&lan, geraadpleegd op 22 mei 2013.
- Drehscheibe Online: Foto spoorbaan Breyell (viersen10.jpg): http://www.drehscheibe-foren.de/foren/read.php?4,5501339, geraadpleegd 21 februari 2013.
- Drost, G.: Foto station Venlo, http://home.planet.nl/~gsmdrost/1955Venlo.htm, geraadpleegd op 21 februari 2013.
- ‘De MBS tram in Arcen met Gerrit vd Mortel als machinist’, http://www.gennepnu.nl/gennepspoorstad.htm, geraadpleegd op 21 februari 2013.
- ‘Historie kerk Maashees; Terug naar de bron, een zoektocht in 2004….’, http://www.parochievierlingsbeek.nl/info_2.php?id=14, geraadpleegd op 20 februari 2013.
- Venlo.nl: ‘Bombardement op de Maasbruggen’, http://historie.venlo.nl/gebeurtenisinfo.asp?gebeurtenisID=17 en http://historie.venlo.nl/gebeurtenisinfo.asp?gebeurtenisID=18, geraadpleegd op 21 april 2013.
- Korthals Altes, A.: ‘De geallieerde rovers’, Elseviers Magazine, 2 november 1985.
- com: ‘De bevrijding van Nederland in 1944-1945’, http://www.liberationroute.com/media/445056/geschiedenis.pdf, geraadpleegd op 24 februari 2013.
- Foto Meester Peters, http://www.limburgserfgoed.nl/detail/RooyNet/2309, geraadpleegd op 26 mei 2013.
- ‘Tienray in de Tweede Wereldoorlog 1940-1945’, http://www.mooitienray.nl/tweede-wereldoorlog.html, geraadpleegd op 18 februari 2013.
- Mulders, Hay: ‘55 Dorpen in de regio herdenken dwangarbeid’, http://www.hephorst.nl/DEPORTATIES.HTM, geraadpleegd op 18 februari 2013.
- National Army Museum: ‘Kangaroos of the Canadian Army formed up after the Battle of Wanssum in the Netherlands, 1945’, http://www.nam.ac.uk/online-collection/detail.php?acc=1975-03-63-21-105, geraadpleegd op 6 juni 2013.
- NIOD Beeldbank WO2: Vluchtelingen en Britse militairen bij Wanssum, http://www.beeldbankwo2.nl/result.jsp, geraadpleegd op 21 februari 2013.
- ‘De Slag bij Overloon, 26 september tot 16 oktober 1944’, http://www.oorlogsmuseum.nl/historisch/slag-bij-overloon/?PHPSESSID=aa17ae679c8933c46d392eb74246d2c5, geraadpleegd op 24 februari 2013.
- ‘Mannen onder begeleiding van Duitse soldaten op weg voor transport per trein naar Duitsland’. Foto: uit “Bericht van de Tweede Wereldoorlog” (boek 3 blz.1399), overgenomen van http://www.oosnaer.nl/opmaak/werkgroepen/Deportatie/werkgroep-deportatie/Naar-Venlo.jpg, geraadplaagd op 21 februari 2013.
- Roermond1939-1945.nl: ‘Roermond tijdens de Tweede Wereldoorlog’, http://www.roermond1939-1945.nl/site/1945-dropdownmenu-41/operation-blackcock-dropdownmenu-88, geraadpleegd op 26 februari 2013.
- Thielen, H.M.J.: ‘Broekhuizen 1944’, http://www.freewebs.com/broekhuizen1944/, geraadpleegd op 5 juni 2013.
- ‘41 Commando’, http://en.wikipedia.org/wiki/41_Commando, geraadpleegd op 13 februari 1013.
===
Ga naar: Dorp aan de frontlinie
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je deze website in stand houden. Steun fasol.nl met een donatie op NL87ASNB8821079104 t.n.v. Antiquariaat Fasol, onder vermelding van ‘Donatie fasol.nl’.