Een herdenkingsplaquette op het geboortehuis van dr. Hub van Doorne in America op 28 november 1999. Tevens vermelding van de aan Mie Kortooms op 27 november aangeboden plaquette voor Toon Kortooms in Griendtsveen.
Toespraak op 28 november 1999 ter gelegenheid van de onthulling van de herdenkingsplaquette.
Zeer geachte Familie Van Doorne
Leden van het Gemeentebestuur en Dorpsraad.
Gisteren vond in het gemeentehuis van Deurne de feestelijke opening plaats van het Herdenkingsjaar ter ere van dr. Hub van Doorne. In aanwezigheid van ZKH Prins Claus werden de verdiensten van dr. Van Doorne gereleveerd. Een treffend en prachtig vorm gegeven bronzen portret van Tony van de Vorst zal ook voor de generaties die na ons komen de gedachte in ere houden dat dr. Van Doorne een van de architecten is geworden van het hedendaagse Brabant. Een regio, waarvan professor Douben ons leert, dat ze hefboom en onderdeel is geworden van een groter Europees verband, dat ons uitzicht blijft bieden op economische en industriële uitdagingen.
Turfstrooisel dat verwaait in de wind
In het begin van deze eeuw lag dit gebied nog in sluimer. Turfwinning bracht in Griendtsveen en America vooruitgang. Uiteindelijk was ook daar het vinden van andere energiebronnen er de oorzaak van dat op de laadperrons van de Maatschappij Griendtsveen het turfstrooisel verwaaide in de wind en men zich bezon op de exploitatie van de gebieden ten dienste van land- en tuinbouw.
Wij eren vandaag en gisteren in Griendtsveen en America twee personen, waarmee De Peel zich verbonden weet. Gisteravond onthulde de echtgenote van de op 5 februari van dit jaar overleden schrijver Toon Kortooms een gedenkplaat ter ere van haar man. Wij kennen Toon van zijn 40 romans. “De Zwarte Plak”, “Help! De dokter verzuipt!” en “Mijn kinderen eten turf”, zetten bij ons het beeld vast van noeste ijver, van de eenvoud van het leven, maar ook van de romantiek van De Peel. De vader van Toon Kortooms had in Griendtsveen een eigen veenderij.
Vandaag eren we hier in America de man wiens familie evenzeer de tocht maakte door De Peel. De pastoor van America, op de bres voor zijn parochie (als ware hij de dorpsraad avant la lettre), maakte tochten door het Westland om fondsen te werven voor zijn parochie. Hij bracht enthousiasme over, ook op mensen die zich in De Peel wilden vestigen. Hij bouwde 4 woningen om deze mensen op te vangen. Later kwam in een der woningen de familie Van Doorne wonen.
De kandelaar van de pastoor
Zoals wij weten verhuisde de familie enige jaren later naar Griendtsveen, waar Hubs broer Wim werd geboren. Over die periode, toen de familie daar, in dienst van de Maatschappij Griendtsveen in een van de zogenaamde Apostelwoningen woonde (dat waren 12 woningen voor kaderpersoneel), valt nog een aardige anecdote te vertellen. Tijdens een bezoek van de jonge Hub aan de dorpspastoor, gaf deze hem een kandelaar mee met de boodschap aan Hubs vader, dat de kaarsarmen los zaten en met het verzoek deze te repareren. Onderweg ontdekte Hub dat de reparatie heel eenvoudig was en dat de zaak met het vastzetten van een moer weer geheel in orde zou zijn. Hij voerde de reparatie onderweg uit en keerde terug naar de pastoor, die zijn inventiviteit met een kwartje beloonde. Thuisgekomen droeg Hub zijn verdiensten vol trots over aan zijn vader, die echter weinig ingenomen was met het initiatief van zijn zoon. “Had je de kandelaar bij mij gebracht”, zei hij, “dan had ik zeker een gulden voor de reparatie kunnen krijgen”. Hier doet, dames en heren, het duaal leiderschap zijn intrede. Industrie en commercie gaan vaak hand in hand.
America groeide inmiddels gestaag. Hoofdonderwijzer Rongen richtte nu driekwart eeuw geleden zijn toneelvereniging op, alsook een fanfare die wereldkampioen werd en koninklijke erkenning verwierf. Heroïsch werd de Americaanse bevolking in oorlogstijd met hun werk in geallieerde vluchtroutes. De Zwarte Plak is terecht vastgelegd in literatuur en toneelspel. De Peelpoezie bleef ook modern zijn aantrekkelijkheid behouden. Rowwen Hèze bracht haar faam op alle plaatsen.
Ook bracht de vasthoudendheid der Peelbevolking welvaart in deze streken. De smederijen van vroeger waren in feite de basis voor wat wij nu agro-techniek zijn gaan noemen. Kassenbouwers, beregenaars, meet- en regeltechniek, laboratoria voor gewasbescherming, onderzoek, voorlichting en opleiding kwamen in en rond Horst samen in een agribusiness-complex. De Peel lokte voorts in bungalowparken spenderende toeristen. De regio bloeide als tweede tuinbouwgebied van Nederland op, naast het industrieel areaal in Oost-Brabant.
Gebroeders van Doornelaan
Wij eren ook vanuit die gedachte de grote vindingrijke ondernemer, die ere-burger werd van Brabant. In maart van het jaar 1959 eerde onze gemeente Hub en Wim van Doorne reeds met een centrale weg in het nieuwe dorp van Horst, de Norbertuswijk. 2000 kinderen fietsen nu elke dag over de Gebroeders van Doornelaan naar het aldaar gelegen Dendroncollege. Hun toekomst tegemoet!
Zeer geachte Familie van Doorne.
Het was een van mijn wensen om ter gelegenheid van mijn afscheid als burgemeester en gevolg gevend aan de oproep van het herdenkingsjaar van dr. Hub van Doorne, een eenvoudige gedenkplaat te mogen aanbrengen aan het geboortehuis van een der grondleggers van onze welvaart. Passanten, de duizenden toeristen die dagelijks in bungalowparken verwend worden, zullen het zien, de tekst lezen en verdergaan, de tekst lezen en nadenken, lezen en herinneren, lezen en respect houden.
Ik wil u zo meteen uitnodigen om te lopen naar het geboortehuis van dr. van Doorne. Twee achterkleinkinderen van Hub van Doorne zullen, zo is afgesproken, de onthulling verrichten. En zien wij de eenvoud van dit geboortehuis in America, kunnen we overwegen dat het grote altijd klein begint.
Herinneringen:
- Lid Comité van Aanbeveling Stichting Herdenking dr. Hub van Doorne.
- Verlening van de Herdenkingspenning van Dr. Hub van Doorne, ontvangen uit handen van Martin van Doorne bij mijn afscheid als burgemeester op 28 november 1999.
- Tekst gedenkplaat America: Dr. Hub van Doorne. 1 januari 1900 – 23 mei 1979. Bij de herdenking van de 100ste geboortedag van de in America geboren dr. Hub van Doorne werd deze gedenkplaat aan zijn geboortehuis onthuld. Samen met zijn in Griendtsveen geboren broer Wim legde hij in 1928 de basis voor de DAF automobielfabrieken in Eindhoven. Eerder reeds eerde Horst beide broers door een straat naar hen te vernoemen. Gemeente Horst.
- Tekst gedenkplaat Griendtsveen: Toon Kortooms. 23 februari 1916 – 5 februari 1999. Toon Kortooms groeide op in Griendtsveen. Als kind al was de Peel zijn speeltuin. Dat bleef zo, zijn leven lang. Antoon Coolen stimuleerde zijn schrijftalent. Zijn 40 boeken spelen zich voornamelijk af in de Peel. In 1947 verscheen zijn eerste roman. Een jaar later schreef hij “De Zwarte Plak”, het verhaal over het oorlogsverzet in de Peel. Beroemd werden “Help! De dokter verzuipt!” en “Mijn kinderen eten turf”. Zijn boeken bereikten een miljoenenpubliek. Toon Kortooms werd begraven hier in Griendtsveen. 1999 Gemeente Horst.
De ontvangst op 18 november 1999 van de familie Van Doorne in het kerkdorp America en de onthulling van de gedenkplaat gingen vooraf aan mijn afscheid als burgemeester van Horst. Namens de gehele aanwezige familie bood de heer Martin van Doorne mij in verbondenheid de “dr. Hub van Doorne-herdenkingspenning” aan. De bronzen penning werd ontworpen door kunstenares Tony van de Vorst uit Vlierden en is gegoten door Gerrit Stylaart te Zoelen.
Dit artikel is onderdeel van de in 2007 gepubliceerde bundel Late Haver.
Ga naar: Een devotiealtaar in de Dekenale Kerk Sint Lucia ter ere
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je deze website in stand houden. Steun fasol.nl met een donatie op NL87ASNB8821079104 t.n.v. Antiquariaat Fasol, onder vermelding van ‘Donatie fasol.nl’.