Op vakantie in Noord-Italië had ik de kans om een interessant gebied te bezoeken in verband met de familienaam Fasol.

Wie deze website vaker heeft bezocht, weet misschien dat die voor een groot deel in het teken staat van het zoeken naar de betekenis van mijn achternaam. Die naam komt niet alleen voor in Nederland (waarbij het duiden van de betekenis problematisch is), maar ook in Duitsland, Frankrijk en niet te vergeten Italië. Lees bijvoorbeeld de laatste aflevering van een serie artikelen over de herkomst van de naam Fasol.

In Italië is de grootste concentratie ‘Fasollen’ te vinden, en wel specifiek in de regio Veneto.

Italiaanse etymologen verklaren de naam vanuit het Latijn ‘faseolus’ dat ‘boon’ betekent. Namen als Fasoli, Fasolo enzovoort zijn in Italië veelvoorkomend. Fasol (zonder uitgang) is typerend voor het dialect in de Veneto. Zie bijvoorbeeld dit lied in het dialect van Veneto:

Er zijn in de regio Veneto 2 concentraties van de familienaam Fasol: één in en rond de stad Verona, waarbij vooral ook het naburige dorp Sommacampagna een flinke hoeveelheid naamgenoten huisvest. De tweede concentratie bevindt zich in het zuiden van de provincie Belluno, en dan specifiek in het kleine geïsoleerde bergdorp Rivai. In die laatste streek hadden wij ons vakantieadres uitgekozen.

Een bergdorp in de Dolomieten

Ons vakantieappartement was in Santa Giustina, tussen Belluno en Feltre. La Casetta della Pia kijkt uit op de laatste uitlopers van de Zuidelijke Dolomieten, vanuit het dal waardoor de Piave zich een weg baant naar de Povlakte. Een mooie uitvalsbasis voor bezoeken aan Venetië en Cortina d’Ampezzo, en wat daartussenin ligt: schilderachtige plaatsen als het prachtige Lago del Mis, Belluno, Feltre en het naburige klooster Santuario dei Santi Vittore e Corona, de historische steden Vittorio Veneto, Pordenone en het gezellige Bassano del Grappa. Of Asolo, dat als een balkon op de laatste Alpenuitloper uitkijkt op de vlakte beneden.

Rivai lag op zo’n 40 minuten rijden van ons appartement. Op 26 juli reed ik erheen, aan het eind van de ochtend.Vanaf Arsiè, de gemeente waaronder Rivai valt, leidt de weg langs vele haarspeldbochten omhoog. Dit waren de laatste 15 minuten van de reis. Het is eenvoudig voor te stellen hoe afgelegen het dorp eeuwen geleden moet zijn geweest.

Vlak na binnenkomst ligt rechtsaf de begraafplaats. Ik besloot hier een kijkje te gaan nemen. De poort bleek dicht maar niet op slot, dus ik ging binnen. Onder de brandende zon stelde ik al gauw vast dat hier vele Fasollen begraven lagen. Van de naar schatting 300 graven waren er zeker 15 met de naam Fasol erop. De graven waren 20e eeuws en later.

Ik fotografeerde ze allemaal:

Net buiten de begraafplaats leidde een pad omhoog, waarlangs kruisstaties waren geplaatst. Bovenop de heuvel stond een 17e eeuwse kapel, gewijd aan San Lorenzo. De kapel was gesloten, maar door het raam kon je een blik naar binnen werpen. Ongetwijfeld hebben oude voorvaderen Fasol deze kapel bezocht.

Hierna reed ik de hoofdweg nog iets verder omhoog, het dorp in. De klassieke fout van de Noord-Europeaan, die ik dus ook maakte, is natuurlijk om ergens heen te gaan in siëstatijd. Ik trof Rivai aan in een serene rust. Op straat zag ik niemand. De dorpskerk, niet bijzonder oud zo te zien, bleek gesloten. Ik liep langs een huisdeur met de naam Fasol op het naamplaatje. Na enige aarzeling besloot ik toch maar niet aan te bellen, niet wetende wiens rust ik zou verstoren.

Er was ook nog een oorlogsmonument, met daarop een naamgenoot:

Na een korte wandeling door het dorp besloot ik terug te rijden naar Arsiè. De kerk aldaar, 18e eeuws schat ik, was wel open. Er lag een nieuwsbrief van de parochie op een tafeltje. De zondag ervoor was hier Henri Fasol, kind van Patrich Fasol, gedoopt.

Een wijngaard bij een borgo

De volgende dag maakten wij een bijzonder leuke excursie naar een plaats die ook met de naam Fasol samenhangt: de wijngaard Fasol Menin in Valdobbiádene. Valdobbiádene ligt in de provincie Treviso, hemelsbreed zo’n 20 kilometer, over de weg 50 kilometer verwijderd van Rivai. Bij het naderen van Valdobbiádene over de SP34, reden we linksaf over smalle weggetjes de wijngaarden in. Na zo’n 250 meter arriveerden we bij de moderne wijnmakerij.

Ik had een afspraak gemaakt met Massimo de Nardo, de eigenaar, die ons hartelijk verwelkomde. De wijnmakerij is een modern gebouw. Het hangt vol met kunst, en regelmatig worden in de hal concerten georganiseerd. De Nardo houdt van mooie dingen: ‘Er zijn meer mensen die goede wijn maken. Dus je wil je onderscheiden. Een bepaald gevoel opwekken. Dit is een goede manier om wijn te verkopen, met de sfeer waar wij van houden. Wij denken dat we op deze manier klanten trekken die bij ons passen’, verklaart hij.

De oude borgo Fasol Menin staat op een steenworp afstand. Hier waren we natuurlijk in het bijzonder in geïnteresseerd. Het gebouw staat momenteel leeg. Het dak is niet lang geleden hersteld om verval te voorkomen, maar op het moment zijn er geen plannen met het gebouw. We werden rondgeleid, en konden zien dat het een imposant geheel was, waar de tijd heeft stilgestaan. Kale natuurstenen muren, houten vloeren, een rondfladderende vleermuis. Schuin boven de keuken bevindt zich een kamer, waar volgens de overlevering een ongehuwde dochter met kind haar dagen sleet, om schande voor de familie te voorkomen.

Massimo de Nardo heeft de geschiedenis van de borgo tot de Napoleontische tijd kunnen uitzoeken. Oudere archieven zijn verloren gegaan. De borgo was eigendom van de familie Geronazzo. Maar De Nardo is ervan overtuigd dat het gebouw zijn naam dankt aan een vroegere eigenaar met de naam Fasol. Het belendende domein draagt namelijk de naam Menin, ook naar een familienaam. Omdat de huidige wijngaard beide domeinen combineert, is de merknaam Fasol Menin ontstaan.

In de koeienschuur staat een grote hoeveelheid granaathulzen uit de Eerste Wereldoorlog. Er is hier zwaar gevochten. Het verhaal gaat, dat de borgo aan een bombardement ontkwam omdat een soldaat een oogje had op een aantrekkelijke dochter die er woonde. Granaathulzen zijn in grote aantallen in het domein teruggevonden. Ik krijg er een mee, als souvenir. Thuisgekomen, stel ik na wat online research vast dat ik een Oostenrijks-Hongaarse granaathuls bezit.

Ga naar: Een Europese achternaam: op zoek naar de juiste stamvader

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je deze website in stand houden. Steun fasol.nl met een donatie op NL87ASNB8821079104 t.n.v. Antiquariaat Fasol, onder vermelding van ‘Donatie fasol.nl’.