Voor wie zich actief met de verkiezingen heeft bezig gehouden, bieden de laatste dagen een wat leeg gevoel. Althans, zo vergaat het mij een beetje. Ineens zomaar een avondje op de bank! En wat heeft al die drukte opgeleverd? Vooral een lastige formatieklus.
In ieder geval heb ik nu dus even tijd om de muis ter hand te nemen om jullie een kijkje te geven in de keuken van de lokale verkiezingsbesognes.
In mijn woonplaats Gouda laat ik mij sinds een jaar of vijf strikken als lokale campagneleider voor het CDA. Dat kost je heel wat vrije tijd, maar het is leuk (als je zoals ik communicatieadviseur bent) en ook een heel leerzame praktijkervaring. De gemeenteraadsverkiezingen zijn normaal gesproken het drukst en het interessantst. Analyseren van vorige uitslagen per stembureau (om de kansrijke wijken te identificeren) brochureteksten schrijven en laten drukken, affiches maken, persberichten schrijven voor de huis-aan-huisbladen… We trekken alles uit de kast. Of het zin had? Dat vroegen wij ons ook af toen we een zetel verloren. De landelijke politiek blijft toch (bijna) allesbepalend. Maar ach, we zijn leuk bezig geweest.
De Tweede Kamerverkiezingen hebben natuurlijk vanzelf een landelijk stempel. Plaatselijk beperkten wij ons tot het verspreiden van het landelijke materiaal. Dus posters plakken, folderen en de onvermijdelijke marktkraam. Bij het posters plakken voel ik mij altijd een kwajongen. Met in je auto een ladder, een emmer plaksel, een rol posters en een borstel parkeer je fout bij een aanplakbord tegenover het politiebureau, dat nooit met inachtneming van de verkeersregels bereikt zou kunnen worden. Maar in het belang van de democratie word je niet bekeurd.
We hebben ook een werkbezoek met oud-minister Donner aan een basisschool georganiseerd. De leerlingen van groep 8 hadden een heel project over de verkiezingen gedaan met eigen partijen en lijsttrekkers. Donner mocht met hen in debat en kreeg daar een jeugdige lijsttrekker tegenover zich die ook Wouter Bos heette. Onbetaalbaar zoiets.
Op verkiezingsdag was ik voorzitter van het stembureau in de Luidensschool in Gouda. In Gouda worden de goedgekeurde Nedap-stemcomputers gebruikt, zodat de potloden achterwege konden blijven. Wel waren de computers aangepast met nog meer beveiligingen. Daarom moest iedereen die zitting had op een stembureau een verplichte voorlichtingsavond bijwonen.
’s-Ochtends om half zeven stond ik op het gemeentehuis om de stemkoffer op te halen. Daarin zitten alle papieren (waaronder het proces verbaal en het stemgeheugen van de computer) en andere benodigdheden zoals plakband, bordjes en touwtjes. Met de koffer en twee kannen koffie en thee arriveer ik om kwart voor zeven bij het stembureau. Mijn twee collega’s staan al te wachten. We zoeken in het pikkedonker de beveiligde deur om de hoek om het gebouw te openen en zoeken onze weg richting gymzaal. Om 7 uur wordt dan de stemcomputer bezorgd. We controleren alle verzegelingen (dat komt in het proces verbaal; ’s-avonds moet die controle opnieuw), plaatsen het stemgeheugen en installeren het apparaat. Dan de ruimte aankleden met een kandidatenlijst en wegwijsbordjes, en we zijn klaar voor de start. Om klokslag half 8 meldt de eerste kiezer zich.
De hele dag stromen de kiezers in een gestage stroom binnen. Het is nooit helemaal stil, maar af en toe staat er wel een rij. De opkomst zal uiteindelijk iets boven het landelijk gemiddelde uitkomen, hoewel je daar niet echt meer iets van kunt zeggen sinds je in ieder stembureau in je gemeente mag stemmen. De dag bestaat verder uit routinematig werk: stempas innemen en controleren, afstempelen, bonnetje afgeven, kiezer naar stemcomputer sturen, bonnetje innemen, laten stemmen. Wel is het nauwgezet werk. We schrijven een volgnummer op de ingenomen stempassen om de telling altijd te kunnen controleren met de aantallen op de stemcomputer. Helaas gaat daarin in de loop van de dag toch iets mis en als dat tegen de avond aan het licht komt besluiten we alle kaarten opnieuw te tellen. Uiteindelijk is er niets aan de hand. Pffff.
De routine wordt verder onderbroken door een mevrouw die hartkloppingen krijgt (we bellen bijna 112, maar dan gaat het weer). Gelukkig is een van de stembureauleden een ex-verpleegster. Verder drie schoolklassen die aanschouwelijk onderwijs krijgen over de verkiezingen. Opvallend is verder dat de mensen zonder uitzondering allemaal ongelooflijk beleefd zijn: “Goedemorgen – Is het al druk geweest? – Wat regent het hè?”. Als iemand met een hond binnenkomt is er vrijwel steeds iemand anders die hetzelfde grapje maakt: “dat wordt de Partij voor de Dieren!” Het is inderdaad een keurige aangeharkte wijk. Kinderen krijgen van ons een koekje. De enige incidenten zijn verder een paar verkeerd ingevulde machtigingen, waardoor we in een enkel geval iemand naar huis moeten sturen om de handtekeningen in orde te maken. En de burgemeester komt langs met een cadeautje.
Van 13.00 tot 20.00 ben ik vrij. Na sluiting om 21.00 uur begin ik met het invullen van het proces verbaal. We draaien twee lange kassabonnen uit met daarop de uitslag van ons stembureau. Een ander lid van het stembureau vertrekt met gezwinde spoed met het stemgeheugen naar het gemeentehuis. Om 21.30 arriveer ik ook met stemkoffer op het gemeentehuis. Het proces verbaal wordt met een ambtenaar doorgenomen en ik kan door naar de borrel die naadloos overgaat in een gezellige uitslagenavond.
Daar zijn we er al snel uit: de coalitie moet de ‘Goudse variant’ worden: CDA-PvdA-ChristenUnie-GroenLinks, net als in het gemeentebestuur.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je deze website in stand houden. Steun fasol.nl met een donatie op NL87ASNB8821079104 t.n.v. Antiquariaat Fasol, onder vermelding van ‘Donatie fasol.nl’.