Het eerste document dat we vinden in de geschiedenis van Bree, dat spreekt over de Soers(en) is dat van Petrus Soers als schepen van deze stad Bree in 1539. Na Petrus kennen we een Tijs Soers en Catharina Sors die het peter-en meterschap kregen in de familie van Lenart Sors, de zoon van Rutgerus Soers.

Is Peter Soers de vader van Rutgerus So(e)rs? We weten het niet. Rutgerus en Elisabeth Smets (Smeets) hadden 4 kinderen: één dochter en 3 zonen:

1. Catharina gedoopt op  4 september 1583,
2. Joannes was de oudste zoon, geboren op 30 mei 1585,
3. Jacobus op 7 april 1591 en
4. Lenardus Sors op 1 mei 1588.

Joannes huwde op 21.01 1612 met Anna Lappen. Catherina Sors huwde op 07.01.1626 met Godefridus Corvers. Van Leonardus (Lenaert) weten we meer te vertellen. Hij had een belangrijke plaats in de geschiedenis van Bree.

De voornaamste vraag die we eerst stellen : waar komen de Soers(en) vandaan?

Diest

De Soor(sen) en Soersen bewoonden Diest reeds in de vroegste middeleeuwen en bekleedden belangrijke functies in de bloeiende stad aan de Demer. De Heren van Diest tot wie sommige hoorden, hadden direct of indirect te maken met commanderijen en met het bestuur van de stad aan de Demer. We vinden ze terug in de commanderijen van Bekkevoort,  Herk de Stad, Gruitrode, en in het Noord-Limburgse Gemert en telkens vinden we ze in belangrijk gezelschap. Vanuit Diest was er een ook druk verkeer richting Weert en Keulen. Maar de goede stad van Loon Bree had wel hun voorkeur.

In Diest ontmoetten we de eerste Soersen. Ook vinden we ze terug  in de schepenbanken of  bij aankopen in Tessenderlo, Oostham, Olmen en Maaseik onder de naam Tsoers en Soers. Frans Claes, heemkundige van Diest, de neef van mijn overleden echtgenoot Elvira Claes schreef me:

‘Latere dragers van de naam Soers in Diest’:

• Jan Soers in 1439 bouwmeester van de Sulpitiuskerk (M. Vander Eycken, geschiedenis van Diest p. 89).
• Godevaert (of Govaert) Soers of Zoers, zoon van Godevaert en Anna Cools, schepen in 1645, rentmeester van de Heer van Diest (prins van Oranje) en advocaat bij de Raad van Brabant, gehuwd met Elisabeth Van den Hove (+1686) (H. van den Hove d’Ertsewijck, in Oost Brabant 17, 1980, p. 38).
• Kerstiaen (of Christaen) Soers of Tsoirs was in 1430, 1443, 1444 en 1448 schepen van Diest en in 1451 meier en ontvanger of rentmeester van de abt van Tongerlo in Diest.
• F. Soers was in 1662-1666 secretaris in Diest (M. Boone en Th. De Hemtinne, Oorkonden van het Hendrik Kempegasthuis in Diest. Brussel, 1993)

Mijn opzoekingen brachten nog meer Soers(en) aan. Reeds in 1364 vinden we een Henricus Soers als getuige bij notaris Joannes de Roza uit Kersbeeck. Deze maakt het testament op van Henricus De Wanghe, zoon van wijlen Franco de Beckvort op 14 september 1364. Als getuigen treden op: Henricus Hoenbeke, Joannes Pertman, Walterus Store, Joannes de Pelt, Henricus Soers en Elisabeth Comans.

Schepenbank Oostham 16^e eeuw

• 00.11.1550 Lenaert Soers en Art Bathen en Joris Soen.
• Zo kopen langs de schepenbank en goeden Art Bathen van Lenaert Soers een stuk land voor 47 rgls bbdx geld Godsgeld 1stuiver lycoop 23 stuivers.
• Soo gichten en de goeden Lenaerts voirs met sijnen huisvrouw , sebastiean eenen bempt gelegen. Op den 10.05.1563 bekend Lenaert Soers betaald te zijn.
• 07.03.1552 Kwijtschelding van Cecilia (Baeten) Diericks, Baetens dochter met haren geleverde momber Wouter ’t Soers. Zo heeft Cecilia met recht gequiteert tot behoef Wouter van alsudeke 3rgls jaarlincx als mij geldende hadde aan Wouter voirs panden gecomen van Sijnen huisvrouw wegen.

Commanderij van Becevoort archief nr: 1189 en 1170

• De erfgenamen van wijlen oud burgemeester Paulus Ferdinantus vanden Goedenhuyzen bij verkrijgh van juffrouw Catharina vanden Goedenhuizen voor Ambrosius Zoers van een half boinder bemps gelegen buten die wester poerte in de marckbemde.

Diest Brabant 16^e eeuw

De eerste Soersen die we vinden in de parochieregisters zijn:

• Mathijs Soers gehuwd met N.N. Elisabeth. Ze hadden één gekende dochter Catharina, geboren op 25 april 1590.
• Joannes Soers gehuwd met N.N. Merensen. Ze hadden één gekende zoon Joannes, geboren op 1 mei 1590.
• Govaert Soers gehuwd voor 1603 met Cools Anna. Ze hadden 6 gekende kinderen; vier dochters en één zoon.
• Hun zoon Godefridus (Godevaert) werd geboren op 28 augustus 1604 en huwde op 10 september 1642 met Elisabeth Van Hove. Hij had vier zussen Zors: Margaretha, Catharina, Anna, Maria, en Christina. Waarom zijn deze zo belangrijk? Hun dochter Christine, geboren op 09.11.1615 was gehuwd met Martin Van den Boom alias Smeets. Hun zoon Godefroid zijn testament bracht ook voor haar zus Margaretha Soers, die gehuwd was met Jan Goedenhuyzen profijt.
• Van den Boom voor onderwerp van het testament voor Martin van den Boom en Christine Soers. Testament van Godefroid van den Boom voor Martin van den Boom en Christiene Soers. 1665. Annex Testamant Van den Boom van Christine van den Driesche weduwe van Jean Cools en tot profijt van Christine Soers 1621.
• In een akte van 23.06.1530 vinden we Tijs Tsoer gehuwd met Lijsbeth Boonen uit Olmen (rente ten behoeve van Wouter Marien pand haren beemd bij Stronkvorst 24 Philips gld.)

Herk de Stad

In Herk de Stad vinden we de stam Soers terug in de parochieregisters.

• Zoers Arnoldus gehuwd met Elisabeth overlijdt op 01.09.1578 en Ermelinde Soers gehuwd met Ambroise Stas op 06.10.1579. De stam is zeer uitgebreid. Arnoldus Soors lijkt de stamvader te zijn omdat zijn voornaam naam standhoudt tot in de 19^e eeuw.

Bree

Bij het boeiend verhaal van ‘Claes en Peeter Fasol, broers in dienst van Bree (1676-1711)‘ ontdek ik de familienaam Soers in Bree. Bij de geboorte van Joannes Audenhuizen op 19 mei 1696 was Peeter Fasol peter en Christina Elisabeth Soers meter. Families als Soers, Cox en Smeets vinden we terug in de annalen van Diest en ook in Bree. De vraag is zijn die families vertrokken uit Diest wegens de bemoeienissen van de Spaanse krijgsman Alva? Of was het de gevolgen van de reformatie of was de neergang van de economie in Vlaanderen oorzaak van de vlucht naar Limburg? Door de vele krijgsverrichtingen in het noorden en de onzekerheid die daardoor ontstond trokken vele bemiddelden naar Maastricht, Bree  en Keulen, omdat daar de economie zich aan  ’t herstellen was.

Lenaert Soers

Als we het boek ‘De geschiedenis van Bree’ van S.F. Maes en J. Dreesen, pr. lezen en met mijn persoonlijke opzoekingen, dan kunnen we een reconstructie maken van Lenaert Soers zijn actief leven in de stad Bree.

Lenaert Soers werd boven de doopvont gehouden op 01.06.1588 in Gerdingen. Zijn ouders waren Rytgerus Soers en Elisabeth Smets (Smeets). Zijn peter was Tijs Soers en de meter Aeleydis Smets. Waarschijnlijk volgde hij de Lagere- en Latijnse school in de Opitterstraat. Omstreeks 1606 kwam Lenard samen met enkele Breese gezellen en richtten ze een schuttersgilde op: ‘De jonge schuttersgilde van St. Catharina’.

Als je de leden nagaat moet je toegeven dat de meesten uit de bemiddelde burgerij komen: Lamberus Jacobi: Keizer, Lenaert Dass: Koning, Lenaerts Soers en Arnoldus Nuyen: Gouverneurs van deze Gilde, Jacoba Smets, Leonardus Dingens e.a. Op zon- en feestdagen na het lof trokken de schutters met hun buks om te oefenen in het wipschieten. De schutteboom of wip was een mast van ongeveer 25 m. hoog. Wie er in slaagde de houten papegaai van de wip te schieten mochten zich een jaar keizer en koning van de gilde. De gilden ontstonden als keurkorpsen van de stad en werden vanaf 1500 enkel ingezet als ordehandhavers en bij feestelijkheden.

Zicht op Bree in 1740 – Remacle le Loup (1694-1746). De tekening toont de bron van de Boneput  en de schietboom van de Oude en Jonge schuttersgilde.

Op het Stadhuis vinden we nog de gildeketen met de zilveren platen uit 1608. We vinden er Lenard Soers terug als Gouverneurs samen met Lambertus Jacobs, Lenart Dass en E.H. Arnold Nuyen; kapelaan en schoolmeester.

Op 06.02.1611 huwde Lenaer Soers in Bree met Barbara Van Eygen. Ze hadden samen 10 kinderen:

1. Joannes So(e)rs, geboren op 04.12.1611, huwt op 23.09.1637 met Catharina Van den Steen, a Lapide
2. Agnes, 22.09.1613, zij huwt op 26.06.1636 met Leonard Gruters.
3. Catharina, 01.05.1616 huwt met Godfriedus Beutens alias Desmey
4. Martinus, 11.11.1617
5. Maria, 10.09.1619
6. Hilwigis, 15.05.1621
7. Anna, 19.04.1623 huwt met Francis Jacobs
8. Jacobus,1624
9. Christina, 25.03.1625
10. Mathijs, 14.04.1627

Het is opmerkelijk de goede geest die heerste tussen de gildebroeders, de meesten van hen vinden we terug als peter bij het doopsel van Soerskens. In de relatie die Lenaert Soers onderhield komen de namen van Cox, Fasol, Van den Steen, Jacobs, Dingens, Dass, voor. Zo huwde zijn dochter Maria (Sors) Sours met Willem Cox (+1676) rentmeester van Alden Biesen, drossaard en schepen van de Hoge Justitie van Bilzen.

Wapen van de familie Sours

We vonden hun wapen op een grafsteen in de kerk van Oude Biesen. Opbouw van het wapen Sours; hoofdwapen of stamwapen: een molenijzer (molenaar) klaverblaadjes (landbouwers), als eerste breuk gebruikt men normaal een Franse lelie (oudste zoon) en als tweede breuk kan dat dan een klaverblad (tweede zoon) zijn. Dit is één van de mogelijkheden, volgens Lucien Penders.

Interessant dat molenijzer, er moet in de familie een molenaar geweest. Na zoeken in het boek van Maes ben ik gevallen tegengekomen die zeker het opzoeken waard zijn. Margaretha Soors werd in 1640 de echtgenote van Jacobus Betten en wordt elders Margaretha Mortelmans alias Soors. Het Mortelhof in Bree was dus in handen gekomen van de Soorsen, terwijl een Van Mortel eigenaar was van een Watermolen.

Bree heeft nog maar pas de perikelen met de geuzensoldaten en de gevechten met hun Spaanse tegenstanders achter de rug of oproerige Spaanse soldaten belegerden de stad en eisen 10.000 gl. De 80 jarige oorlog raasde als sinds 1568 door onze gebieden en in 1609 waren de zuidelijke gebieden stilaan aan het doodbloeden. Tot in 1609 eindelijk een twaalfjarig bestand werd afgekondigd met de opstandige Noordelijke Provinciën. Maar de vrede hield maar stand tot 1621.

Op 16.12.1618 werd in Bree het keurboek met de buitenijen Beek, Gerdingen en Reppel  goedgekeurd. Op dat moment is de scholtus Meuwen en Lenaert Soers burgemeester samen met Jan Das.

In 1623 vinden we Lenaert als rentmeester van de witheren van Postel bij aankoop van ‘De Soeten Naam Jezus’. Het vroegere Capucienenhuis werd voordien ‘de Soeten Naam Jesus’ genoemd . Het refugiehuis van de Witheren van Postel werd er rechts tegenaan gebouwd.

Het Capussienenhuis: voorheen ‘Den Soeten Naam Jesus’.

Op een acte van 1623 lezen we: Heden 24 Juli 1623 heeft burgemeester Gobbel Sannen als gemachtigde van de erfgenamen van wijlen meester Gerard  Creyart zaliger verkocht ‘aan burgemeester Lenaert Soers in naam van de eerwaarde heer  Prelaat tot Postel, een huis binnen de stad Bree, tussen Lenaert Jacobs twee huizen gelegen; genoemd ‘de Soeten Naam Jesus’ met hoef en alles wat er bij hoort en dat voor de som van 1600 Luikse gulden contant. In de akte staan dan nog de lasten opgesomd: Aan de heer pastoor: een vierijzeren (een zilveren munt met een ijzeren kruis erop) jaarlijkse in plaats van een vat roggen. Nog jaarlijks een penning cijns voor lasten op de aankoop. Ook zullen de lasten en kosten van de erfgenamen  op de huizen tot het feest van St. Michiel moeten worden betaald. Ook werd er afgesproken voor een degelijke lycop (een drink bij een verkoop op kosten van de aankoper). Item tot Godspenning een Albertus Cruys daalder. Deze aankoop gebeurde ten huize van Soers Lenaert binnen Bree en de lofwaardige getuigen waren Gerard Haze en Art Coppen. Op het einde van de oorkonde hebben naar waarheid Sannen en Soers met eigen hand ondertekend.

In 1628 besloot Bree de Stadspoorten gesloten te houden voor vreemde troepen en te onderhandelen. Zo konden de scholtus en burgemeester Lenaert Soers de verschillende legers en krijgslieden buiten Bree houden. De aanvoerders werden telkens getrakteerd op wijn en voedsel.

Juni 1633 lag Graaf Jan van Nassau met zijn troepen te Opitter en Tongerlo, en weer zijn de burgemeesters Soers en Nuyens er om hem een bezoek te brengen en te overtuigen om de stad en de buitenijen vrij te houden. In 1635 en 1636 maakte een besmettelijke ziekte bijna vierhonderd doden op 1200 inwoners.

De oudste zoon van Lenard, Joannes So(e)rs geboren op 04.12.1611 te Bree huwde op 23.09.1637 met Catharina Van Steen (a Lapide ) dochter van Anthonius Van Steen en Oda van Elsbroeck.

Hun kinderen:

1. Barbara 10.08.1638
2. NN. Soers op 16.03 1641
3. Anthonus 19.06.1646 ; hij overlijdt op 23.06. 1676
4. Een tweeling, Aleidis en
5. Maria Catharina werden gedoopt op 06.09 1649

Wapen a Lapide

Van Lenaert Soers en zijn echtgenote horen of weten verder niets. In de periode van 1634 tot 1638 heerste een pestepidemie in de stad Bree. In de Jonge schutterij met 52 leden stierven 17 leden. Was Lenaert Soers misschien één van hen?

Joannes Sors, Lenaerts zoon huwde in Overpelt met een dochter van Anthonius Van den Steen en werd maar 42 jaar, hij werd te Bree begraven op 04.04.1653, zijn vrouw Catharina Van den Steen a Lapide geboren in Overpelt op 18.05.1610 overleed in Bree op 01.12.1670. Hun dochter Aleidis huwde in Bree op 11.11.1677 met Joannes Mathias Maes.

Karel Soors
Zomer 2015-2016

Ga naar: De wereld van Jacob Fasol

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je deze website in stand houden. Steun fasol.nl met een donatie op NL87ASNB8821079104 t.n.v. Antiquariaat Fasol, onder vermelding van ‘Donatie fasol.nl’.